Kultura organizacyjna

Każdy przedsiębiorca i szef zespołu wie, że odpowiednie zarządzanie organizacją to kluczem do sukcesu. Standard obsługi klienta, strategia sprzedaży, strategia marketingowa… elementów, które pozwolą efektywnie funkcjonować na rynku przepełnionym konkurencją jest wiele. Jednym z nich według nowoczesnych teorii zarządzania jest kultura organizacyjna. Wiele historii współczesnych przedsiębiorstw jasno pokazuje, że kultura organizacji decyduje o tożsamości przedsiębiorstwa, pozwala wyróżnić się na tle konkurencyjnych podmiotów i jednym z kluczowych czynników w biznesie. Czym jest kultura organizacyjna? Czy jest równie ważna jak strategia firmy? Jak budować efektywną kulturę organizacyjną w firmie? Odpowiadamy na najważniejsze pytania – zapraszamy do artykułu.  

Co to jest kultura organizacyjna w firmie?

Termin kultura organizacyjna jest powszechnie używany od lat 80 XX wieku. Od tego czasu przykuwa coraz większą uwagę przedsiębiorców, managerów, marketerów i badaczy.

Ciężko jest podać jedną, uniwersalną definicję kultury organizacyjnej. Elliott Jacques, który ukuł ten termin, definiował ją jako „[…] zwyczajowy sposób myślenia, odczuwania i działania, który muszą poznać nowi członkowie, przynajmniej częściowo go zaakceptować, jeśli sami chcą być zaakceptowani jako pracownicy”.

Aktualnie najczęściej przytaczana jest definicja amerykańskiego psychologa społecznego Edgara Scheina, który uważa, że kultura organizacyjna to „[…] wzorzec podstawowych założeń, wymyślony, odkryty lub rozwinięty przez grupę […], który okazał się wystarczająco wartościowy i który powinni sobie przyswoić nowi członkowie jako właściwy sposób postrzegania, myślenia i odczuwania”.

Typy kultury organizacyjnej

W związku z tym, iż dla każdej firmy istotne są inne wartości i czynniki, to każda z firm buduje własną kulturę organizacyjną. Istnieje jednak kilka ogólnych klasyfikacji typów kultur organizacyjnych, które określają poziom identyfikacji kadry z przedsiębiorstwem oraz zaangażowanie pracowników w realizację wartości firmy.

Pierwszy z podziałów wyróżnia:

• kultura przymusu – mówimy o niej wtedy, gdy pracownicy są związani z firmą wyłącznie ze względów finansowych i choć przestrzegają panujących w niej zasad, to nie utożsamiają się z nimi. Lojalność i zaangażowanie kadry w tym typie kultury kształtuje się na niskim poziomie.
• kultura normatywna – mówimy o niej wtedy, gdy osoby pracujące w danej organizacji w pełni identyfikują się z celami i wartościami firmy. Zaangażowanie oraz lojalność wobec pracodawcy są na bardzo wysokim poziomie.  
• kultura utylitarna – mówimy o niej wtedy, gdy kadra wykonuje swoje zawodowe obowiązki z powodów finansowych, jednak wynagrodzenie nie jest jedynym i głównym czynnikiem motywacyjnym, więc zakłada się, że pomiędzy kadrą a firmą istnieje jakaś więź.

Kolejny znany z fachowej literatury podział, wyróżnia cztery typy kultury organizacyjnej:

• kultura władzy – nazywany także „firma to ja”, to scentralizowany typ kultury, w którym wszelkie decyzje biznesowe podejmowane są na podstawie przekonań i priorytetów lidera. Ten typ kultury charakteryzuje się szybkością podejmowania decyzji. Warto jednak zaznaczyć, że kondycja firmy zależna jest wyłącznie od jednej osoby – jeśli lider nie posiada odpowiedniej wiedzy i kompetencji, przedsiębiorstwo nie przetrwa na rynku.
• kultura roli – w tym typie kultury organizacyjnej, znacznie ważniejsza jest rola niż to, kto ją piastuje. Typ ten zakłada, że nie ma ludzi niezastąpionych i charakteryzuje się mocno ustandaryzowaną strukturą.
• kultura celu – nazywana także modelem projektowym bądź modelem elastycznym. O tym typie kultury mówimy wtedy, gdy zespoły dobierane są bezpośrednio do projektów i zadań. Głównym kryterium doboru są więc konkretne kompetencje, niezbędne do zrealizowania danego projektu. Podobnie wyłania się lidera, biorąc pod uwagę jego wiedzę, umiejętności i kompetencje.
• kultura jednostki – ten typ kultury zazwyczaj wykształca się w organizacjach, w których pracownicy charakteryzują się podobnymi kompetencjami i podobnym poziomem specjalizacji. Kultura jednostki najczęściej spotykana jest w przedsiębiorstwach, które skupiają przedstawicieli wolnych zawodów, bowiem służy ona głównie realizacji celów pracowników, zaś rolę przedsiębiorstwa sprowadza do zapewnienia komfortowego środowiska pracy.

Jakie są podstawowe funkcje kultury organizacyjnej?

Kultura organizacji ma istotny wpływ na wiele aspektów funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Już na podstawie wyszczególnionych w pierwszym akapicie definicji można wskazać podstawowe funkcje kultury organizacyjnej, czyli:

• pomoc w zrozumieniu misji, wizji i wartości przedsiębiorstwa,
• zintegrowanie osób zatrudnionych wokół kluczowych wartości firmy,
• przeniesienie wartości przedsiębiorstwa na codzienne funkcjonowanie zespołów,
• przekazanie wszystkim zatrudnionym pracownikom wzoru zachowań w poszczególnych sytuacjach związanych z życiem firmy.

Co więcej, kultura organizacyjna mocno determinuje relacje, które nawiązują między sobą pracownicy. Poszczególne wartości wskazane w kulturze pokazują bowiem, czy relacje te powinny być formalne, czy raczej bardziej koleżeńskie. Tak jasno sformułowane komunikaty pozwalają na uniknięcie niepotrzebnych nieporozumień, a nawet konfliktów. Co w dalszym etapie buduje zaangażowanie pracowników i zwiększa efektywność ich pracy.

Dodatkowo mocno zakorzeniona i komunikowana na zewnątrz kultura organizacyjna wpływa także na to, jak dana firma odbierana jest zarówno na rynku pracy, jak i przez klientów czy kontrahentów. Język komunikacji, standard obsługi oraz dress code mówią już wiele o przedsiębiorstwie, tym samym pozwalając danej firmie na uzyskanie przewagi konkurencyjnej i wyróżnienie się na rynku.

Na czym skupić budowanie kultury organizacyjnej?

Czy budowanie kultury organizacyjnej jest ważne? Oczywiście, wszak jest to jeden z elementów, który sprawia, że pracownicy są lojalni wobec przedsiębiorstwa, że czują się związani z pracodawcą i chcą rozwijać się w danej organizacji. Dlatego największe marki, takie jak Google, Ikea, Meta-Facebook czy Apple, uchodzące za najbardziej pożądanych na rynku pracodawców, przykładają ogromną wagę do budowania kultury organizacyjnej w firmie.  

W jaki sposób stworzyć przyjazne środowisko pracy? Przede wszystkim warto zapewnić swoim pracownikom oczekiwane programy i ścieżki rozwojowe, ciekawe benefity pozapłacowe, wspólne świętowanie sukcesów, budowanie relacji na integracyjnych eventach, spersonalizowane szkolenia i interesujący wystrój biura. Równie ważne są wartości wskazane w kulturze organizacyjnej – pracownicy, którzy będą się z nimi identyfikować zdecydowanie bardziej zwiążą się z pracodawcą i z przyjemnością będą wykonywali zawodowe obowiązki w atmosferze, która odpowiada ich oczekiwaniom.

Oczywiście kulturę organizacyjną należy ciągle optymalizować i dostosowywać do nowych warunków i trendów na rynku. Warto obserwować pracowników i analizować, jakie postawy i zachowania prezentują. Każdej postawie i pożądanemu zachowaniu dobrze jest przypisać określoną definicję. Następnie powinno się bacznie przyglądać wszystkim zamianom zachodzącym w przedsiębiorstwie, by wykreowana kultura organizacyjna nie straciła na aktualności.

Właściwa kultura organizacyjna – jakich korzyści może dostarczyć firmie?

Doświadczenia najbardziej rozpoznawalnych marek na rynku jasno pokazały, że kultura organizacyjna jest jedną z kluczowych składowych warunkujących o sukcesie przedsiębiorstwa. Przede wszystkim sprawia, że wartości firmy są odpowiednio widoczne nie tylko dla jej pracowników, ale również dla otoczenia. Przesadne nie będzie stwierdzenie, że to właśnie kultura organizacyjna jest elementem, który daje klientom, kontrahentom czy potencjalnym pracownikom możliwość doświadczenia wartości firmy na własnej skórze.

Odpowiednia kultura organizacyjna to również idealny sposób na to, by wyróżnić się na tle konkurencji. Kwestie takie, jak misja, wizja i wartości, które są nierozerwalnie związane z kulturą organizacyjną, decydują o wyjątkowości firmy w oczach odbiorców. Warto więc skupić się na tym temacie – kierunkowe przeszkolenie menedżerów zarządzających to coś, od czego powinno się zacząć budowanie kultury organizacyjnej. Powodzenia!