Efektywne zarządzanie organizacją wymaga uwzględnienia wielu czynników. I choć na co dzień wszyscy pamiętamy, że każdy z nas jest inny, to zdaje się, że w środowisku biznesowym czasem o tym zapominamy. Nie wszystkie organizacje zadają sobie pytanie, jaki różnorodność ma wpływ nie tylko na kulturę pracy, ale również na efektywność całej firmy. Okazuje się bowiem, że we współczesnym biznesie zarządzanie różnorodnością staje się jednym z ważniejszych czynników pozwalających na odkrycie nowego potencjału. Czym jest zarządzanie różnorodnością? Jak wprowadzić ten czynnik do przedsiębiorstwa? Jakie wady i zalety niesie za sobą zarządzanie różnorodnością? Odpowiadamy na najważniejsze pytania – zapraszamy do artykułu!

Czym jest zarządzanie różnorodnością?

Zarządzanie różnorodnością (z języka angielskiego „diversity management”) to jeden z elementów zarządzania zasobami ludzkimi. Nadrzędnym celem tego zarządzania jest takie wykorzystanie zróżnicowania pracowników, aby przyniosło organizacji korzyści.

Jak definiować zróżnicowanie pracowników? M.in. poprzez:

  • pochodzenie etniczne,
  • płeć,
  • wiek,
  • przynależność religijną,
  • orientację seksualną,
  • niepełnosprawność.

Przez wiele lat głównym zadaniem zarządzania różnorodnością było po prostu zapobieganie dyskryminacji ze względu na poszczególne cechy pracowników, a jednocześnie tworzenie równych możliwości i szans dla wszystkich osób w przedsiębiorstwie. Od jakiegoś czasu zarządzanie różnorodnością jest jednak traktowane jako instrument, który pomaga firmom docierać do różnych doświadczeń i kontekstów kulturowych, aby następnie wykorzystać je w celu rozwoju organizacji.

Należy jednak pamiętać, że zarządzanie różnorodnością wymaga odpowiedniego przygotowania, a proces ten zaczyna się już podczas poszukiwania pracowników. Należy odpowiednio zaopiekować różnorodność podczas rekrutacji, selekcji, podczas kwestii kadrowych, a następnie zarządzać pracownikami we właściwy sposób, reagując na ich potrzeby.

Cel zarządzania różnorodnością

Jak już pokrótce wspomnieliśmy, głównym celem zarządzania różnorodnością jest wykorzystanie przeróżnych korzyści płynących z różnych postaw, kompetencji, cech, przekonań, kontekstów kulturowych dla sukcesu organizacji.

Literatura wyróżnia trzy podstawowe podejścia do zarządzania różnorodnością:

  • oparte na równym traktowaniu, które jest zgodne z zasadą, że wszyscy pracownicy powinni być traktowani na równi,
  • oparte na strategii biznesowej, gdzie zarządzanie poprzez różnorodność traktuje się jako instrument służący do zbudowania silnej pozycji firmy na rynku (np. zatrudnianie sprzedawców w taki sposób, by reprezentowali różne grupy klientów),
  • zintegrowane, czyli takie, gdzie dwie powyższe propozycje łączy się w jedną harmonijną całość – firmie zależy na równym traktowaniu wszystkich pracowników, jednak na uwadze ma także wyniki finansowe przedsiębiorstwa.

Zalety takiego zarządzania

Zalet zarządzania różnorodnością jest naprawdę wiele. Wśród najważniejszych z pewnością warto wymienić:

  • znakomite rezultaty biznesowe i wyższe wyniki finansowe,
  • zarządzanie różnorodnością pokoleniową uwzględniające mentoring, znacznie obniża koszty przeznaczone na kształcenie kadry,
  • możliwość znalezienia innowacyjnych rozwiązań, które zapewnią pozyskanie nowych klientów,
  • wzrost udziału w biznesie emigrantów, osób należących do mniejszości narodowych oraz seniorów,
  • większe zróżnicowanie siły roboczej,
  • zwiększenie dostęp do nowych segmentów rynku,
  • umacnianie wartości kultury wewnątrzorganizacyjnej wpływającej na kreowanie dobrej atmosfery w pracy,
  • różnorodność wiedzy, umiejętności i doświadczeń pracowników pozwala na przełamanie utartych schematów,
  • szansa na uczenia się od siebie nawzajem oraz na wymianę doświadczeń,
  • kreowanie pozytywnego wizerunku i wiarygodności organizacji,
  • wzrost adaptacji do zmieniającego się otoczenia rynkowego,
  • redukcja kosztów związanych z rotacją pracowników.
różnorodność pracownicza
Zdjęcie od Hannah Busing z Unsplash

Wady zarządzania różnorodnością

Oczywiście istnieje także druga strona medalu – wśród wad zarządzania różnorodnością możemy wymienić:

  • trudność w ułożeniu właściwych warunków współpracy pomiędzy różnymi pracownikami,
  • obawy w Zespole o dyskryminację pozytywną (promowanie zatrudnienia/awansów członków mniejszości)
  • trudność w stworzeniu właściwej kultury organizacyjnej opartej na wzajemnym szacunku i zaufaniu,
  • trudność w wypracowaniu wspólnej misji i wizji rozwoju przedsiębiorstwa.

Skąd popularność tego terminu

Warto wspomnieć nieco więcej o historii zarządzania różnorodnością. Otóż diversity management swój początek datuje na lata 60., kiedy to w Stanach Zjednoczonych nieśmiało wchodziło do biznesu przekonanie, że kadra w firmie powinna być zróżnicowana. Największe znaczenie miało to w przypadku przypadających na ten okres aktywności ruchów kobiecych.

I choć na samym początku w wielu miejscach na świecie diversity managment było po prostu formą polityki społecznej, której zadaniem było wzmocnienie pozycji mniejszości na rynku pracy, to globalizacja znacznie zmieniła ten kierunek myślenia. Organizacje zaczęły zauważać, że dzięki różnorodności kadry mogą otwierać się na nowe grupy docelowe i na nowe rynki, że pracownicy mogą czerpać od siebie inspiracje i wymieniać się doświadczeniem.

W momencie, gdy doszło do rynku pracownika, firmy dostrzegły jeszcze jedną zależność – dzięki zarządzaniu różnorodnością są w stanie osiągnąć przewagę konkurencyjną w czasach rosnącego niedoboru wykwalifikowanych pracowników.

Sprawdzone działania w tej dziedzinie

Istnieje wiele skutecznych sposobów, dzięki którym firma może wprowadzić zarządzanie różnorodnością, odpowiadające na potrzeby zróżnicowanej kadry. Jednym z nich są zajęcia językowe czy warsztaty międzykulturowe, a dla osób starszych programy aktywizacji, które pokażą im, w jaki sposób mogą dzielić się swoim cennym doświadczeniem w gronie młodszych kolegów.

Co istotne, managerowie odpowiedzialni za zarządzanie różnorodnością mają do dyspozycji wiele narzędzi, które im to ułatwi. Oferta szkoleń i warsztatów jest naprawdę bardzo bogata, wystarczy tylko zbadać potrzeby pracowników i wybrać odpowiednie działanie edukacyjne.

Nie można zapominać, że również rekrutacja i selekcja pracowników pod kątem różnorodności wymagają doprecyzowania. Rekruterzy muszą być odpowiednio przygotowani. Proces zatrudniania różnorodnych pracowników będzie się bowiem nieco różnił. Zarówno specjaliści ds. rekrutacji, jak i twardy HR powinni przejść odpowiednie szkolenia, a zwłaszcza popracować nad umiejętnościami językowymi.

Należy jednak pamiętać, że efektywne zarządzanie różnorodnością musi być na stałe wpisane w politykę firmy. Jednorazowe działania nie przynoszą zamierzonych efektów. Aby czerpać korzyści z zarządzania różnorodnością i stworzyć zgrany zespół należy stale nad tym pracować. Polityka firmy musi być przemyślana i zorganizowana, powinna zawierać przydatne narzędzia i sprawdzone techniki dostosowane do potrzeb całego zespołu.