Liczba osób, które zmagają się z wypaleniem zawodowym z roku na rok niepokojąco rośnie. Nie jest to dobra wiadomość – skutki wypalenia zawodowego mogą być naprawdę daleko idące i co istotne, dotykają nie tylko osobę, która walczy z tym problemem, ale również jej rodzinę, bliskich, współpracowników i pracodawcę. Co to jest wypalenie zawodowe? Jak się objawia? Czy można mu zapobiec? Jak poinformować o nim pracodawcę? Odpowiadamy na najważniejsze pytania – zapraszamy do artykułu.

Czym jest wypalenie zawodowe

Na wstępie warto odpowiedzieć sobie na podstawowe pytanie: wypalenie zawodowe – co to jest? A więc wypaleniem zawodowym nazywamy zjawisko ogólnego zmęczenia i niechęci do wykonywania zawodowych obowiązków, które choć rozpatrywane na wielu płaszczyznach – od psychologii społecznej, przez psychologię pracy, po psychologię osobowości, nie ma jednoznacznej definicji w literaturze przedmiotu.

Gdyby oprzeć się angielskim pojęciu „burn out syndrome” i przetłumaczyć je dosłownie, otrzymujemy „Jestem wyczerpany. /Nie jestem w stanie zrobić już nic więcej” i dokładnie tak można opisać syndrom wypalenia zawodowego.

O wypaleniu zawodowym w ujęciu naukowym zaczęto mówić w USA w latach 70. ubiegłego wieku. I co ciekawe, pojęcie to zostało wprowadzone niemal w tym samym czasie przez dwóch niezależnych badaczy – psycholog społeczną Chrisitna Maslach i lekarza psychiatrii Herbert Freudenberg’a.

Gdybyśmy chcieli więc syndrom wypalenia zawodowego ująć w teoretyczne ramy, wskazalibyśmy, że wypalenie zawodowe to stan, w którym sprawiająca wcześniej radość praca, przestaje dawać jakąkolwiek satysfakcję. Pracownik przestaje rozwijać się zawodowo, czuje się przepracowany, odczuwa niezadowolenie i niechęć.

Powody wypalenia zawodowego

Przesadne nie będzie stwierdzenie, że wypalenie zawodowe stało się chorobą cywilizacyjną. Błyskawiczne tempo życia, cyfryzacja, wszechobecne media społecznościowe sprawiają, że niestety ciężko z nim walczyć. Na nasze przemęczenie wpływają przecież nie tylko obowiązki zawodowe i stres, ale również przebodźcowanie, na które narażeni jesteśmy narażeni zarówno w pracy, jak i poza nią.

Powodów wypalenia zawodowego może być kilka. Oczywiście do tych najczęściej wymienianych zaliczamy wspomniany już stres. Jednak nie należy zapominać o natłoku zadań i obowiązków, poczuciu niemożności sprostania wysokim oczekiwaniom, braku work-life balance, konfliktach ze współpracownikami i nieustającej rywalizacji czy monotonii w pracy.

Co istotne, syndrom wypalenia zawodowego bardzo często dotyka osoby, które zawodowo zajmują się pomaganiem innym. Do grup wysokiego ryzyka zaliczymy więc lekarzy, pielęgniarki, ratowników medycznych i wolontariuszy. Zjawisko to zauważył już Herbert Freudenberg. Oczywiście nie oznacza to, że wypalenie zawodowe nie grozi osobom pracującym w innych profesjach – tak naprawdę syndrom ten może dotknąć wszystkich, niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy.

Wypalenie zawodowe może nastąpić pod wpływem jednego traumatycznego wydarzenia, choć dzieje się to stosunkowo rzadko. Najczęściej dochodzi do niego w przypadku długotrwałego obciążenia psychicznego i stresu, którego doświadczamy w toku codziennej pracy.

Objawy wypalenia zawodowego

Objawy syndromu wypalenia zawodowego nie są jednoznaczne. Głównym objawem towarzyszącym temu schorzeniu jest silne poczucie zmęczenia i ogólne wyczerpanie. Wszystkie z symptomów wypalenia zawodowego możemy podzielić na trzy grupy:

  • objawy fizyczne – m.in. chroniczne zmęczenie, osłabienie, brak energii, brak motywacji do działania, zaburzenia snu i koszmary senne, zaburzenia apetytu bądź zmiana nawyków żywieniowych, wahania masy ciała, bóle pleców, napięcie w obrębie szyi i ramion, skłonności do nadużywania leków bądź alkoholu.
  • objawy psychiczne – m.in. spadek poczucia własnej wartości, utrata szacunku do własnej osoby, negatywne podejście do siebie, negatywne podejście do pracy, negatywne podejście do innych osób, zerwanie kontaktu z innymi, lekceważenie problemów innych osób, bierna agresja, cynizm.
  • objawy emocjonalne – m.in. poczucie braku perspektyw, poczucie braku nadziei, poczucie osamotnienia, bezradność, rozczarowanie, pustka, rozpacz, wybuchy płaczu, brak chęci do działania, problemy z kontrolą emocji.

Czujesz, że może dotyczyć Cię wypalenie zawodowe? Test u specjalisty powinien pomóc Ci w rozwianiu wątpliwości. Pamiętaj, że nie wolno bagatelizować żadnych niepokojących objawów.

Objawy wyapalenia zawodowego

Zapobieganie wypaleniu

Jak wspomnieliśmy, syndrom wypalenia zawodowego najczęściej jest skutkiem przewlekłego stresu, którego doświadczamy w pracy. Niestety, jak wynika z wielu badań i raportów, prawie 50% pracowników zauważa, że stres przeszkadza im w wykonywaniu zawodowych obowiązków. Kolejne dane są równie niepokojące, bowiem około 30% pracowników umysłowych w Polsce deklaruje, że czują się wypaleni zawodowo.

Wypalenie zawodowe negatywnie wpływa nie tylko na pracownika, przynosi szkody również pracodawcom. Co więc mogą robić organizacje, aby zapobiegać temu zjawisku? Przede wszystkim należy obserwować swoich pracowników. Jeśli tylko zauważymy, że którykolwiek z nich wykazuje niepokojące symptomy, należy natychmiast reagować.

Przy wcześniejszych etapach wypalenia zawodowego może pomóc krótki urlop. Jeśli po nim nie zauważymy efektów, warto rozważyć zmianę zakresu obowiązków. Dobrym rozwiązaniem, które pomaga w monitorowaniu kondycji psychicznej pracowników jest badanie satysfakcji pracowników, indywidualne rozmowy z pracownikami czy ocena okresowa przeprowadzona w duchu wsparcia i zrozumienia.

Narzędzia te pozwalają pracodawcom na poznanie opinii, poziomu motywacji i zadowolenia z pracy wśród zatrudnionych. Częste, szczere rozmowy z pracownikami umożliwiają szybką reakcję. To idealny sposób, by wykryć zagrożenia, które mogą wpływać na wypalenie zawodowe.

Wypalenie zawodowe a L4

Choć na temat sklasyfikowania wypalenia zawodowego jako choroby było ostatnio głośno, ostatecznie nie zostało ono uznane za oddzielną jednostkę chorobową przez WHO. Organizacja definiuje syndrom wypalenia zawodowego jako syndrom wynikający z przewlekłego stresu w miejscu pracy.​​​ Nie jest więc wskazaniem do otrzymania zwolnienia lekarskiego.

Czy to dobry kierunek? Niekoniecznie. Wiele osób zgłasza się do specjalistów celem leczenia objawów, które często bywają konsekwencją wypalenia zawodowego. Niestety, równie szerokie grono zatrudnionych, mimo wielu objawów wypalenia zawodowego, nie decyduje się na pójście do specjalisty, tym samym nadal przychodząc do pracy.

Takie osoby nie są wydajne i mogą mieć negatywny wpływ na cały zespół. Uświadamianie więc, że syndrom wypalenia zawodowego to choroba, pomoże zarówno pracownikom, jak i pracodawcom. Zatrudnieni zadbają o siebie w odpowiedni sposób, a przedsiębiorstwa poczują się w obowiązku, by tworzyć bardziej przyjazne środowisko pracy. Poprawne zarządzanie to przecież również dbanie o dobre samopoczucie swoich podwładnych.

Wypalenie zawodowe – lepiej zapobiegać niż leczyć

Syndrom wypalenie zawodowego to poważny problem, który dotyka wiele osób. Pracodawcy nie powinni ignorować przesłanek, które wskazują, że osoby zatrudnione w ich przedsiębiorstwie mogą borykać się z tą trudną chorobą. Warto monitorować stan zdrowia swoich pracowników poprzez częste rozmowy i badania satysfakcji. To umożliwi szybką reakcję, zauważenie wypalenia zawodowego i zapewnienie niezbędnej pomocy. Nie można bowiem zapominać, że jakiekolwiek niepokojące objawy powinny być skonsultowane ze specjalistą i nie wolno ich bagatelizować!