Testy psychologiczne są znane i wykorzystywane od wielu lat i w wielu różnych dziedzinach naszego życia. Narzędzi tych używa się m.in. w diagnozie osobowości, ocenie potencjału intelektualnego, a także podczas rekrutacji. Testy psychologiczne to konieczność w przypadku niektórych zawodów – takich jak np. policjant, żołnierz, zawodowy kierowca, ale nie tylko. Kiedy i dlaczego wykonanie testu psychologicznego jest obowiązkowe? Jak wyglądają testy psychologiczne przeprowadzane w ramach rekrutacji? Odpowiadamy na najważniejsze pytania – zapraszamy do artykułu.

Testy psychologiczne – charakteryzacja i podział

Testów psychologicznych możemy wyróżnić naprawdę sporo, dlatego dziś skupimy się na najważniejszym podziale. Wyróżniamy więc:

  • Testy kompetencji – które pomogą w odnalezieniu mocnych stron, obszarów do rozwoju i nakierują na właściwą ścieżkę kariery. Testy kompetencji są w stanie zweryfikować m.in. takie obszary jak komunikatywność, otwartość, sumienność, umiejętność podejmowania decyzji, umiejętność kierowania zespołem czy umiejętność organizacji czasu pracy. Nowoczesne testy kompetencji pozwalają także na porównanie cech kandydata z profilem stanowiska, którego dotyczy rekrutacja i na ocenę zgodności jego wyników z oczekiwaniami pracodawcy.
  • Testy pracownicze – to bardzo przydatne narzędzie, służące do systematycznego sprawdzania kompetencji pracowników zatrudnionych przez firmę. Testy takie pozwalają na zweryfikowanie poszczególnych umiejętności oraz przystosowania ich do wymagań danego przedsiębiorstwa. Dzięki temu znacznie ułatwiają przeprowadzenie analizy potrzeb rozwojowych wszystkich pracowników organizacji.
  • Testy rekrutacyjne – pozwalają na zgromadzenie przydatnych informacji o poszczególnych umiejętnościach, kompetencjach, a także o typach inteligencji. Dodatkowo umożliwiają ocenę przydatności zebranych danych w porównaniu do tych wymaganych na stanowisku, o które ubiega się kandydat. Testy psychologiczne w rekrutacji, w zależności od potrzeb danego zawodu, mogą więc poruszać takie obszary, jak zdolności werbalne, umiejętności wizualno-przestrzenne, inteligencja logiczno-matematyczna czy zdolności administracyjne.

Testy psychologiczne: w jakich zawodach są wymagane?

Podczas wielu procesów rekrutacji spotykamy się z przeprowadzeniem krótkich testów kwalifikacyjnych. Istnieją jednak zawody, które wymagają wykorzystania bardziej rozbudowanych i w pełni profesjonalnych narzędzi. Związane jest to m.in. z wykonywaniem zawodów wiążących się bezpośrednio z odpowiedzialnością za ludzkie życie, zdrowie lub bezpieczeństwo bądź takich, w których pracownik będzie mierzył się z bardzo dużą odpowiedzialnością i stresem. Dlatego, aby potencjalni pracownicy mogli bez przeszkód realizować się na nowym stanowisku, muszą najpierw wykazać nie tylko swoje kompetencje, ale również stabilność emocjonalną.

Listę zawodów, które objęte są przeprowadzeniem obowiązkowych testów psychologicznych wyszczególnia Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej z 1996 roku. Lista ta zawiera niemal 40 pozycji, wśród których znajdują się m.in.:

  • kierowca zawodowy,
  • maszynista,
  • policjant,
  • żołnierz,
  • pilot morski,
  • pilot lotniczy,
  • kontroler ruchu.
psychotesty
Zdjęcie od Green Chameleon z Unspash

Dlaczego pracownicy muszą przejść badania psychologiczne?

Jak wspomnieliśmy, wymóg przeprowadzenia testów psychologicznych dotyczy przede wszystkim zawodów, których wykonywanie niesie za sobą ogromną odpowiedzialność, w tym odpowiedzialność za ludzkie zdrowie i życie.

To niesamowicie ważna kwestia. W końcu osoba, która pracuje np. z bronią palną musi cechować się opanowaniem i dużą stabilnością psychiczną. Posiada przecież narzędzia i możliwości do wyrządzenia ludziom krzywdy. Podobnie osoby pracujące w transporcie – szybka i odpowiednia reakcja maszynisty może przecież uratować zdrowie, a nawet życie setek osób. Dlatego tak istotne jest, by sprawdzić, czy zachowania maszynistów lub kierowców są przewidywalne i odpowiedzialne.

Oczywiście nie tylko osoby pełniące zawody o dużym zaufaniu społecznym przechodzą badania psychologiczne. Wiele profesji wymaga od kandydatów posiadania konkretnych cech osobowościowych. Szybkość podejmowania decyzji, umiejętność pracy pod presją czasu, odporność na stres, umiejętność rozwiązywania problemów czy komunikatywność to tylko niektóre z obszarów, które badają rekruterzy. Dlatego, gdy przy kolejnej rozmowie o pracę dostaniemy informację o konieczności przeprowadzenia testów rekrutacyjnych (takich jak zadanie rekrutacyjne czy testy DISC) warto pamiętać, że to także dla naszego dobra.

Co obejmuje zakres badania psychologicznego?

Testy psychologiczne będą mieć inną postać w przypadku rekrutacji do policji, a inną, jeśli chcemy pracować jako kontroler ruchu lotniczego. Jest to związane z faktem, że na każdym stanowisku należy wykazywać się innymi predyspozycjami osobowościowymi – dlatego dla każdego zawodu bada się inne cechy charakteru.

Dla przykładu:

  • zawodowy kierowca musi wyróżniać się umiejętnością podejmowania bardzo szybkich decyzji oraz błyskawicznym czasem reakcji,
  • policjant lub zawodowy żołnierz muszą wykazywać się nie tylko ogromną odpornością na stres, ale muszą także być emocjonalnie stabilni, a w niektórych sytuacjach empatyczni,
  • kierownik działu sprzedaży z kolei powinien cechować się zarówno uporem w działaniu, łatwością w nawiązywaniu relacji, a także darem przekonywania, jak i umiejętnością pracy pod presją czasu i wyniku. Dlatego organizuje się np. assessment center dla przyszłych pracowników działu sprzedaży.

Warto również wiedzieć, że testy psychologiczne często opierają się na ustosunkowaniu badanego do pewnych stwierdzeń poprzez udzieleni odpowiedzi TAK/NIE lub odnosząc się do konkretnej skali, gdzie 0 będzie oznaczać NIGDY a 10 ZAWSZE. Z kolei test sprawności intelektualnej można przeprowadzić za pomocą metody Ravena, a czas reakcji testem R-W.

Jak przygotować się do testu psychologicznego?

W związku z tym, że testy psychologiczne różnią się w zależności od wykonywanego zawodu, a metody ich przeprowadzania są praktycznie nieograniczone, do testów nie można się szczególnie przygotować.

Trzeba po prostu pamiętać, że nie jest to powód do stresu, ani tym bardziej strachu. Testy nie sprawdzają w żaden sposób naszej ogólnej wiedzy, a po prostu predyspozycje do wykonywania określonego zawodu. Zachowanie spokoju na pewno pozwoli na udzielenie oczekiwanych odpowiedzi, a tym samym przybliży nas do wymarzonego zatrudnienia. Powodzenia!